လူငယ္လူရြယ္ႏွင့္က်န္းမာေရး ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္

ေဒါက္တာေအးေက်ာ္(ဇီဝကမၼေဗဒ)
M.B.,B.S, D.A Psychology, Dip.Med.Sc.Gp (Family Medicine), MPA: DAE.,
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွင္မ်ားဟာ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ယြင္းမႈ ႀကဳံေတြ႕ရ တတ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္မွာအႏၲရာယ္ ျဖစ္ႏုိင္ပုံေလးေတြ သိပါရေစ။
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါကုိ Diabetic nephropathy လုိ႔ ေခၚတယ္။ ေရာဂါအေနနဲ႔ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားသလုိ ေရာဂါျဖစ္လာရင္ လည္း ေသဆုံးမႈႏႈန္းမ်ားတယ္။ ေနာက္ ဆုံးအဆင့္ ေက်ာက္ကပ္လုပ္ငန္း ပ်က္ ယြင္းျခင္း(End-stage renal failure) ဆုိတာရွိတယ္။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ လူ ေတြ ေသဆုံးၾကရတာ အဲဒီျပႆနာ ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒါကုိ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ဖုိ႔ အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ ျဖစ္ ရင္ ေသႏုိင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ၾကရမယ္ေပါ့ဗ်ာ။
အမ်ဳိးအစား(၁)ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ လူနာေတြမွာ ၃ဝရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ အႏွစ္၂ဝေလာက္ၾကာရင္ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိ ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ(Dia-betic nephropathy)ဆုိတာ ျဖစ္လာ ေလ့ရွိတယ္။ လူတုိင္းျဖစ္တာေတာ့မဟုတ္ ဘူးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ ပုိၿပီးျဖစ္ ႏုိင္တဲ့အလားအလာေတြရွိတယ္။
ဘယ္လုိလူေတြမွာ ပုိျဖစ္ႏုိင္သလဲဆုိ တာ ရွင္းျပေပးပါဦး။
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါဟာ ေသြးမွာ သၾကား ဓာတ္ပါဝင္မႈကို ေသေသခ်ာခ်ာ ဂ႐ုစုိက္ မထိန္းသိမ္းရင္ ျဖစ္ဖုိ႔အလားအလာအလြန္ မ်ားပါတယ္။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ႏွစ္ သက္ၾကာရွည္လာေလ ျဖစ္ပြားဖို႔အႏၲရာယ္ မ်ားေလလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားေသြး ေၾကာနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ျပႆနာရွိေနတဲ့သူေတြမွာ လည္း ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ပုိျဖစ္ႏုိင္ပါ တယ္။ လူမ်ဳိးနဲ႔လည္း ဆုိင္တယ္လုိ႔ဆုိပါ တယ္။ အာရွေဒသက လူေတြ၊ အိႏၵိယက လူေတြမွာ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း မ်ားၾကပါတယ္။
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအျပင္ ေသြး တုိးေရာဂါပါ ပူးတြဲရွိေနရင္ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါျဖစ္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္း ပုိေစပါတယ္။ မိသားစုမွာ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေဝဒနာျဖစ္ဖူးတဲ့ ရာဇဝင္ရွိ ရင္လည္း ျဖစ္ႏုိင္ဖုိ႔အလားအလာ ပုိမ်ားပါ တယ္။ အလားတူပဲ ေသြးတုိးေရာဂါ ရာဇ ဝင္ရွိရင္လည္း အႏၲရာယ္ပုိမ်ားႏုိင္ပါတယ္။
ေရာဂါျဖစ္ရင္ အသက္ေသဆုံး သည္အထိ အႏၲရာယ္ရွိတယ္ဆုိေတာ့ မျဖစ္ခင္က ဘယ္လုိမ်ား ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္ထားႏုိင္ပါသလဲ။
ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ေျဖခဲ့တဲ့အထဲ မွာ ပါသြားၿပီျဖစ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ျဖစ္ ႏုိင္တဲ့အႏၲရာယ္ေတြက ဘာေတြလဲ။ အဲဒီ ဟာေတြသိရင္ ဒါေတြကုိ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္ၾကဖုိ႔ပဲ။ ဒါဟာ အေရးႀကီးဆုံးပဲေပါ့ ဗ်ာ။
ေသြးမွာ သၾကားဓာတ္ မွ်တေအာင္ မထိန္းႏုိင္ရင္ ျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိထား တယ္ဗ်ာ။ ဒါဆုိရင္ ေသြးမွာ သၾကားဓာတ္ မွန္ေအာင္ထိန္းဖုိ႔လုိတယ္။ အစား အေသာက္ ဆင္ျခင္ရမယ္၊ ေဆးမွန္မွန္ ေသာက္ရမယ္၊ ဆရာဝန္နဲ႔ မၾကာခဏ ျပ ရမယ္၊ ေသြးနဲ႔ဆီးေတြ မွန္မွန္စစ္ရမယ္၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ဂ႐ုစုိက္ေပါ့ဗ်ာ။
ေသြးတုိးရွိတဲ့သူဆုိရင္လည္း ေသြးဖိ အား မွန္ေအာင္ထိန္းဖုိ႔ လုိတယ္။ ေသြး ေပါင္မွန္မွန္ခ်ိန္ရမယ္၊ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ရမယ္၊ အငန္ေလွ်ာ့၊ ဆားေလွ်ာ့ ရမယ္၊ အဆီအဆိမ့္ အလြန္အကြၽံမစားရ ဘူး။ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားတဲ့ေဆးေတြ မွန္ မွန္ေသာက္ရမယ္။
ေနာက္ၿပီး ေျပာစရာတစ္ခုရွိတယ္။ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ လြန္ကဲတာ၊ ဝတာဟာ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိနဲ႔ဆုိင္တယ္။ ကုိယ္အေလး ခ်ိန္ မွန္ေအာင္လည္း ထိန္းသိမ္းေပးဖုိ႔ လုိဦးမယ္။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ ခန္း မွန္မွန္ျပဳလုပ္သင့္တယ္။ ေဆးပညာ ရွင္ေတြကေတာ့ ACE inhibitor the rapy (Augiotensin-converting enzyme inhibitor the rapy)နဲ႔ ကာကြယ္ ႏုိင္တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ေသြးဖိအားလည္း ထိန္းႏုိင္တယ္။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိရဲ႕ ေနာက္ ဆက္တြဲ အက်ဳိးဆက္ျဖစ္တဲ့ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါလည္း ကာကြယ္ႏုိင္တယ္။
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ယြင္းမႈရဲ႕အက်ဳိးဆက္ ေတြကေရာ ဆရာ။
ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိကုိ ေကာင္းစြာ မထိန္း ႏုိင္လုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ အျခားအေၾကာင္း ေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ အဆုိးဝါးဆုံးကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္အစပုိင္းမွာေျပာခဲ့တဲ့ End-stage renal failure ပါ။ ဒါျဖစ္ရင္ ဒီ အဆင့္ေရာက္ရင္ေတာ့အသက္အႏၲရာယ္ ရွိၿပီေပါ့။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေၾကာင့္ ေက်ာက္ ကပ္ေရာဂါျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ အျပန္အလွန္ ျပႆနာတစ္ခုက အဲဒီေက်ာက္ကပ္ျဖစ္ လာတဲ့အတြက္ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိကုိ ထိန္း ခ်ဳပ္ဖုိ႔ ခက္ခဲလာတတ္ပါတယ္။ ေသြးမွာ သၾကားဓာတ္မွန္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ မလြယ္ေတာ့ဘဲ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕လုပ္ငန္းကုိ ေသြးမွာ ခရီအက္တင္းနင္း(Creatinine)ပါဝင္မႈနဲ႔ စစ္ေဆးတုိင္းတာပါတယ္။ ခရီအက္တင္း နင္းပါဝင္မႈ ၁၅ဝ မုိက္ခ႐ုိမုိး လီတာ(150/ umd/L)ထက္ေက်ာ္ရင္ Biguanides အုပ္စု ဝင္ေဆး Metformin ကို အသုံး မျပဳသင့္ေတာ့ဘူး။ ဒါဟာ သတိထားရ မယ့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါပဲ။ ေက်ာက္ကပ္ အစားထုိး ကုသရတာမ်ဳိးအထိ လုပ္ ေဆာင္ရတတ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ထုတ္ လုပ္ေပးတဲ့ ပန္ကရိယ(Pancreas)ကုိ အစားထုိးေပးတာမ်ဳိးလည္း လုပ္ေဆာင္ သင့္ပါတယ္။
အေကာင္းဆုံးကေတာ့ဗ်ာ ေက်ာက္ ကပ္ပ်က္တဲ့အဆင့္မေရာက္ေအာင္ ႀကိဳ တင္ကာကြယ္ၾကဖုိ႔ပဲ။ ျဖစ္ၿပီဆုိရင္ ကုရ ခက္တယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ရွိတယ္။ ေသြးခ်ဳိ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြအေနနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္တဲ့အဆင့္ထိ မေရာက္ ေအာင္ မိမိကိုယ္မိမိ ဂ႐ုစိုက္ ေနထုိင္သြား ဖုိ႔ အႀကံေပးေျပာၾကားခ်င္ပါတယ္၊ ကိုမ်ဳိး ဆင့္ေရ။