၂၀၀၈ ကိုေမွ်ာ္ၾကည့္ျခင္း

ဗင္နီဇဲြလားေခတ္စမ္းဆိုရွယ္လစ္၊ အေရးပါလာမည့္ အိႏိၵယ

၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္း စမ္းသပ္ကာလကို ျဖတ္ေက်ာ္ရမည့္ ဗင္နီဇဲြလား ေခတ္စမ္းဆိုရွယ္လစ္

ေလးႏွစ္တာၾကာမွ်တစ္ႏွစ္လွ်င္ စီးပြားေရးဖြံ႔ျဖိဳးမႈႏႈန္း ငါးရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔တိုးတက္လာခဲ့ေသာ လက္တင္အေမရိကတိုက္အဖို႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္သည္ စမ္းသပ္ရမည့္ကာလျဖစ္မည္။ အေမရိကန္၏စီးပြားေရးက်ဆင္းေနမႈသည္ မကၠဆီကို၊ အလယ္ပိုင္းအေမရိက(ေတာင္ႏွင့္ ေျမာက္အေမရိကတိုက္ၾကားေဒသ) ႏွင့္ ကာေရဘီယံႏုိင္ငံမ်ားကို ျပင္းထန္စြာထိခိုက္ခဲ့၏။ ေတာင္အေမရိကတိုက္ေဒသသည္ တရုတ္ႏုိင္ငံ၏စီးပြားေရး ဖြ႔႔ံျဖိဳးမႈအေပၚ လုံးဝမွီတည္သြားခဲ့သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ ယင္းႏုိင္ငံမ်ားမွထြက္ေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားတင္ပို႔မႈသည္ တရုတ္ႏုိင္ငံသို႔ အဓိကျဖစ္ကာ ကုန္ပစၥည္းေစ်းႏႈန္းမ်ားျမင့္တက္ခဲ့၍ ႏုိင္ငံအမ်ားအျမတ္အစြန္းႏွင့္ ဝင္ေငြမ်ားစြာရခဲ့သည္။ ယင္းေဒသတြင္းရွိႏုိင္ငံမ်ား၌ တစ္မူထူးကဲစြာ ကဲြျပားသည့္မူဝါဒသတ္မွတ္လာမႈအေပၚ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားက အေလးထားဆက္ဆံၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ တင္းက်ပ္ေသာေငြေပးေခ်မႈ၊ အေၾကြးယူမႈမ်ားစသည္ႏွင့္ ပက္သက္သည္။ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ျပည္တြင္းစားသုံးမႈသည္ လက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ခိုင္ခိုင္မာမာတည္ရွိေနသည္။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈႏွင့္ ျပည္သူမ်ား၏ ဘ႑ာေရးသုံးစြဲမႈကိုလည္း ေဒသတြင္းႏုိင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ အေၾကြးယူမႈအခ်ိဳးအစားကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒသတြင္းစီးပြားေရးကပ္ဆိုးသစ္ႏွင့္ ေတြ႔ဆုံဖြယ္ရွိသည္။ ေဒသတြင္းရွိ ၾကီးမားေသာႏိုင္ငံမ်ား၌ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားမရွိေပ။ အလယ္အလတ္မူဝါဒကို ကိုင္စြဲသည့္ အစိုးရမ်ားသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ပိုမုိျပဳလုပ္ေပးရမည္။ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း လက္တင္အေမရိက၏ စီးပြားေရးမူဝါဒမ်ားႏွင့္ ၾကိဳးနီစနစ္တို႔၏တိုိက္ပဲြသည္ ဆက္လက္ျပင္းထန္ေနဦးမည္။ ေနာက္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားသည္ ယင္းအရွိန္ႏွင့္ ဂယက္မ်ားကို ခံစားၾကရမည္။ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရမ်ား၊ ဘ႑ာေရးမူဝါဒကို ျပင္ဆင္မႈျပဳလုပ္ျပီး ျပည္သူတို႔၏ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈက႑ ပိုမိုျဖစ္ထြန္းလာေစရန္ ျပဳလုပ္ၾကရမည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ေဒသတြင္းရွိ ေရွးရိုိးစြဲအစိုးရမ်ားသည္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ၾကံဳေတြ႔ၾကရမည္။ ဗင္နီဇဲြလားသမၼတၾကီး ဟူးဂုိးခ်ားဗက္စ္ Hugo Chavez သည္ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံသစ္အရ ေငြေၾကးသစ္ျဖစ္ေသာ ဘိုလီဗာ-Bolivar ကို စတင္အသုံးျပဳမည္။

ယခုအသစ္ေရးဆဲြထားေသာ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံဥပေဒ၌ အေျပာင္းအလဲသစ္မ်ားပါရွိသည္။ ပမာအားျဖင့္ သမၼတသက္တမ္းကန္႔သတ္ခ်က္ကို လုံးဝဖ်က္သိမ္းလိုက္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဗဟိုဘဏ္၏အရန္ေငြႏွင့္ ပက္သက္၍ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားရွိလာမည္။ ေဒသဆိုင္ရာအာဏာပိုင္မ်ားအေပၚ၌ ၾသဇာသက္ေရာက္မည္။ အကယ္၍ ေရနံစိမ္းေစ်းထူးျခားစြာ ေဇာက္ထိုးဆင္းသြားသည့္တုိင္ သမၼတခ်ားဗက္စ္ကမူ သူ႔ကို အတိုက္အခံျပဳေနေသာအင္အားစုမ်ားကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားဦးမည္။ သူ၏အတိုက္အခံမ်ားက ဗင္နီဇဲြလားႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးဖြံ႔ျဖိဳးမႈ ထူးျခားစြာေႏွးေကြးသြားမည္ဟု ခန္႔မွန္းေျပာဆိုလ်က္ရွိသည္။ ျပည္သူမ်ား၏ေရနံသုံးစြဲမႈကို ေရနံေစ်းထိန္းခ်ဳပ္ထားမႈႏွင့္ ကာကြယ္ထားေသာ္လည္း အတိုက္အခံမ်ားက ၾကိဳပမ္းလ်က္ရွိေနေသးသည္။ သမၼတ၏ ၂၁ ရာစုဆိုရွယ္လစ္ဝါဒ တစ္ေက်ာ့ျပန္ထြန္းကားလာေရးသည္ ပ်က္စီးသြားႏုိင္သည္။ သို႔ေသာ္ သမၼတခ်ားဗက္စ္ကမူ သူ၏ထိန္းခ်ဳပ္ထားမႈကို တိုး၍ တင္းၾကပ္မည္ျဖစ္သည္။ ေတာင္အေမရိကတိုက္၌ လက္ဝဲလမ္း ေၾကာင္းေလွ်ာက္လွမ္းမႈႏွင့္ပက္သက္၍ တစ္ခ်ိန္က ရုိမန္ကတ္သလစ္ဘုန္းေတာ္ၾကီး ဖာနန္ဒိုလူဂို Fernando Lugo ႏွင့္ သူ႔အားေထာက္ခံသူမ်ားပါဝင္ေသာ လြတ္လပ္သည့္ဘုန္းေတာ္ၾကီး အဖဲြ႔အစည္းအေၾကာင္းကို အေလးထားကာၾကည့္ရႈေလ့လာသင့္သည္။ လူဂိုသည္ ပါရာေဂြးႏုိင္ငံတြင္ ျပီးခဲ့သည့္ ဧျပီလကသမၼတအျဖစ္အေရြးခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ပါရာေဂြးႏုိင္ငံ၌ ႏွစ္ ၆၀ ၾကာ အာဏာခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့ေသာ ကိုလိုရာဒိုပါတီ၏ လႊမ္းမိုးမႈမ်ားဆုံးခန္းတိုင္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ႏုိင္ငံေရးပါတီသည္ ကမၻာေပၚတြင္ သက္တမ္းအရွည္ဆုံး အာဏာရႏုိင္ငံေရးပါတီၾကီးလည္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ လူဂိုသည္ ဘရာဇီးႏုိင္ငံ၏ ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္သမၼတ လြစ္အင္နာစီယိုလူလာဒါဆီလ္ဗာ Luiz Inacio Lula da Silva ႏွင့္ အလြန္ရင္းႏွီးသည္။ လူဂိုႏွင့္ဆီလ္ဗာတို႔၏ ရင္းႏွီးမႈသည္ ခ်ားဗက္စ္ထက္ ပိုနီးကပ္သည္ဟုဆိုႏုိုင္၏။ ခ်ားဗက္စ္အေပၚ လႊမ္းမိုးထားေသာ လက္ဝဲအယူအဆသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၌ တစ္နည္းတစ္ဖုံက်ဆင္းသြားမည္မွာ ေသခ်ာသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အာဂ်င္တီးနားႏုိင္ငံမွ ခရစၥတီနာ ဖာနန္ဒက္ဒီခရစ္နာ Cristina Fernandez de Kirchner ၏ ျဖစ္ရပ္သည္ နမူနာယူဖြယ္ေကာင္းသည္။ ခရစၥတီးနားသည္ သူ႔ခင္ပြန္းျဖစ္သူ သမၼတ Nestor ၏ အရုိက္အရာကို ဆက္ခံႏုိင္ခဲ့သည္။ ခရစၥတီနာသည္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ၌ပင္ အာဂ်င္တီးနားႏုိင္ငံ၏ သမၼတအျဖစ္အေရြးခံခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ခရစၥတီနာသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ၌ အခက္အခဲၾကံဳေတြ႔ရနိုင္သည္။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈအႏၱရာယ္က ထိန္းခ်ဳပ္၍မရႏုိုင္ေလာက္ေအာင္ ၾကီးမားေနသည္။ အာဂ်င္တီးနားစီးပြားေရး ညွိးမိွန္ေႏွးေကြးသြားဖြယ္ရွိသည္။ ဘိုလီးဗီးယားႏုိင္ငံမွ ဆိုရွယ္လစ္သမၼတအီဗိုမိုရယ္လီး Evo Moralese သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကာလ၌ လက္ေတြ႔ပိုဆန္လာမည္။ ပမာအားျဖင့္ ခ်ီလိီႏုိင္ငံသည္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔တင္ပို႔ျခင္းျဖင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတုိးတက္လာသည္ကို လက္ေတြ႔ျမင္ေနရ၍ျဖစ္သည္။ အီေကြေဒါႏုိင္ငံသမၼတ ရာဖယ္ေကာ္ရီယာ Rafael Correa ကလည္း ေတာင္အေမရိကတိုက္မွ တစ္မူထူးျခားသည့္ သမၼတတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူကလည္းဖက္ရွင္တစ္မ်ိဳးထြင္လာကာ သူ႔ကိုယ္သူ ၂၁ ရာစု၏ဆိုရွယ္လစ္ဝါဒီဟု ဆိုထားသည္။ သူသည္လည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၌ အခက္အခဲၾကဳံရဖြယ္ရွိေန၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူ႔ႏုိင္ငံသားတို႔သည္ အထိအခိုက္အခံ၊ စိတ္ဆတ္သည့္မ်ိဳးႏြယ္စုဝင္မ်ားျဖစ္၍ သူ႔အေနႏွင့္ထိန္းရသိမ္းရခက္မည္။

ဘရာဇီးႏုိင္ငံ၏ တိတ္ဆိတ္မႈ

ေတာင္အေမရိက၌ နယ္ေျမဧရိယာက်ယ္ဝန္းသည့္ ႏုိင္ငံၾကီးတစ္ႏုိင္ငံလည္းျဖစ္။ အင္အားအၾကီးဆံုးလည္းျဖစ္ေသာ ဘရာဇီးႏုိင္ငံကမူ ပို၍တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ႏွင့္ ျငိမ္သက္ေနမည္။ ဘရာဇီးႏုိင္ငံသည္ သူေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ေသာ ပုံသ႑ာန္အတိုင္းျဖည္းျဖည္းႏွင့္ မွန္မွန္တိုးတက္လာမည္။ သူ႔ႏုိင္ငံကလည္း ဖြ႔႔ံျဖိဳးတိုးတက္ေနမည္။ သူ႔စီးပြားေရးဖြံ႔ျဖိဳးမႈသည္ ေလးရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ငါးရာခိုင္ႏႈန္းၾကား၌ ပုံမွန္ရွိေန၏။

မကၠဆီကိုႏုိင္ငံ

မကၠဆီကို သမၼတဖီလစ္ကာလ္ဒီရြန္ Felipe Calderon ကမူ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္လုံး ႏုိင္ငံပိုင္စြမ္းအင္လက္ဝါးၾကီးအုပ္ထားမႈကို ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္အတြက္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားႏွင့္ အခ်ိန္ကုန္ဆုံးေပလိမ့္မည္။ သူ႔စိတ္ဆႏၵႏွင့္အညီ လုပ္ႏုိင္ေကာင္းလုပ္ႏုိင္လိမ့္မည္ယူဆရသည္။ ေရနံထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းေနျခင္းကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ႏုိင္မည့္အခြင့္အလမ္းမ်ား မကၠဆီကိုႏုိင္ငံသည္ ရႏုိင္ေကာင္းသည္ဟုယူဆရသည္။

ပီရူးႏုိင္ငံ

ပီရူးႏုိင္ငံသမၼတ အလ္လန္ႈဂါစီယာ Alam Garcia ကလည္း တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ။ သူ႔ကိုယ္သူ Neoliberal လက္သစ္အလယ္လမ္းဝါဒီဟု ကင္ပြန္းတပ္ထားသည္။ သူသည္ မၾကာလွေသာကာလမ်ားအတြင္းရွိ ဥေရာပ EU ႏွင့္ လက္တင္အေမရိကတိုက္တို႔ႏွင့္အတူ ပူးတဲြက်င္းပမည့္ ထိပ္သီးအစည္းအေဝးႏွင့္ အာရွပစိဖိတ္စီးပြားေရးေကာ္မတီ Apec အစည္းအေဝးမ်ားကို အိမ္ရွင္အျဖစ္လက္ခံက်င္းပႏုိင္ဖို႔ ၾကိဳးစားေနသည္။ EU- လက္တင္အေမရိကထိပ္သီးအစည္းအေဝးကို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ေမလ၌လည္းေကာင္း၊ Apec အစည္းအေဝးကို ႏုိဝင္ဘာလ၌လည္းေကာင္း က်င္းပမည္။ ယင္းအစည္းအေဝးေမ်ားက်င္းပျဖစ္သည္ႏွင့္ သူ႔ႏုိင္ငံသည္ ဥေရာပအပါအဝင္ အာရွေဒသမ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္ဆက္ဆံမႈပိုမိုရရွိလာမည္။

ကိုလံဘီယာ

ကိုလံဘီယာသမၼတ အလ္ဗာရိုအူရစ္ Alvaro Uribe ကမူ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကထက္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အေျခအေနပိုေကာင္းမည္။ အေမရိကန္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ Free Trade Agreement-FTA ရရွိသည္ႏွင့္ လက္်ာယိမ္းစစ္ေသြးၾကြမ်ား၏ ေထာက္ခံပံ့ပိုးမႈရရွိမည္။

ဒိုမီနီကန္သမၼတႏုိင္င္ံ

သမၼတလီယိုနယ္ဖာနန္ဒက္ Leonel Fernandez သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ေမလတြင္ က်င္းပမည့္ေရြးေကာက္ပဲြ၌ တတိယအၾကိမ္ပင္ အေရြးခံမည္။ ႏုိင္မည္ကလည္းေသခ်ာေနသည္။ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေသာ ဆိုရွယ္လစ္ဒီမိုကရက္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူ၏သမၼတသက္တမ္းႏွစ္ၾကိမ္အတြင္း ႏုိင္ငံ၏စီးပြားေရးတစ္ဟုန္ထိုး တက္လာခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္အလယ္ႏွစ္မ်ား၌ ပထမတစ္ၾကိမ္၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၌ ဒုတိယတစ္ၾကိမ္ သမၼတျဖစ္ခဲ့သည္။

ဘရာဇီးႏွင့္ ခ်ီလီႏုိင္ငံမ်ား

ဘရာဇီးႏွင့္ ခ်ီလီႏုိင္ငံမ်ား၌ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမဴနီစပယ္ေရြးခ်ယ္ပဲြက်င္းပမည့္ ဒီမိုကေရစီသည္ ေဒသတြင္း၌ ျပိဳင္ဘက္ကင္းေသာ လမ္းစဥ္ျဖစ္ေၾကာင္းျပသႏုိင္လိမ့္မည္။

ဝန္ခံခ်က္.......ဤေဆာင္းပါးကို ေစ်းကြက္ဆိုဒ္မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။