၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ျခင္း
အေမရိကမွာ ဒီမိုကရက္ --- ျဗိတိန္မွာ ကြန္ဆာေဗးတစ္္

သူ႔ကိုႏွစ္သက္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မုန္းသည္ျဖစ္ေစ မဲဆႏၵရွင္မ်ား၏ ဆႏၵအရသူသမၼတျဖစ္လာခဲ့သည္။ ပထမ ေလးႏွစ္သက္တမ္းေစ့ေတာ့ ဒုတိယေလးႏွစ္သက္တမ္းအတြက္ ဆက္လက္ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ ယခုထိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား သုံးပုံတစ္ပုံတို႔က သူ႔ကိုေထာက္ခံလ်က္ရွိေသးသည္။ ေဂ်ာ့ဘုရွ္သည္ အေမရိကန္သမၼတအျဖစ္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တစ္ႏွစ္လုံးရွိေနဦးမည့္အျပင္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ပထမရက္ ၂၀ အထိ ရွိေနဦးမည္။

ဒီမိုကရက္ပါတီၾကီးစိုးထားေသာ ကြန္ဂရက္မ်ား၏အေနအထားမ်ားရွိေနမႈမ်ားေၾကာင့္ ယခုတစ္ၾကိမ္ သမၼတေရြးပဲြသည္ ႏွစ္ ၈၀ အတြင္း စိတ္ရႈပ္ေထြးစရာမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ကာလျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္သည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံေရးေလာက၌ မအီမသာျဖစ္ေနမည့္ ကာလတစ္ခုအျဖစ္ေတြ႔ၾကရမည္ျဖစ္သည္။

ျပည္တြင္းေရးမူဝါဒ

ျပည္တြင္းေရးကို ၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ သမၼတဘုရွ္သည္ သူတစ္ဦးတည္းလြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္မည့္အခြင့္အလမ္းေတြ အျပည့္အဝရွိေနသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာက႑မ်ား၌ တိုးတက္လာမႈေတြ႔ရ၍ ပိုမိုေကာင္းမြန္လာသည္ဟု ယူဆရေပေတာ့မည္။

သို႔ေသာ္ သူသည္တမူထူးျခားျပီး အလြန္အမင္းအင္အားခ်ည့္နဲ႔ေနသည္။ သူရင္ဆိုင္ေနရေသာ ျပသာာနာမ်ားကား အလြန္ေျဖရွင္းရခက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ သူတာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ တိုးတက္လာသည္ဆိုေသာ အေျခအနသည္ အနည္းငယ္သာရွိေပလိမ့္မည္။ ျခားနားေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားကမူရွိေနသည္။ အစိုးရ၏အာဏာခဲြေဝမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အက်ိဳးရလဒ္ႏွင့္ပက္သက္သည့္ ဥပမာ၊ ဥပေမယ်မ်ားသမိုင္း၌ မ်ားစြာရွိသည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ထိိုကဲ့သို႔ေသာ အေျခအေနေအာက္တြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားအေပၚ ညီမွ်ေသာႏုိင္ငံေရးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ၾကရတတ္သည္။ ထိုအခါ ၾကမ္းတမ္းေသာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုုပ္ၾကရသည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္သည္ ျပည္တြင္းေရးမူဝါဒႏွင့္ပက္သက္၍ အလြန္အမင္း စိတ္ေသာကၾကံဳၾကရသည့္ႏွစ္ျဖစ္သည္။ မွန္သည္ျဖစ္ေစ၊ မွားသည္ျဖစ္ေစ တိုက္ခုိက္ခံရမႈမ်ားေၾကာင့္ ေသေက်ဒဏ္ရာအနာတရျဖစ္မႈမ်ား ရွိေနခဲ့ရာအဆုံးတြင္ လြတ္လပ္လွပါသည္ဆိုေသာ အေမရိကန္၏ လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးမူဝါဒကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခဲ့ရသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ၏ ကာဘြန္ဓာတ္ေငြ႔ထုတ္လုပ္မႈ တားဆီးေရးအစီအစဥ္ကို လက္ရွိဘုရ္ွအစိုးရက သေဘာမက်ေသာ္လည္း လိုက္ေလ်ာအေလ်ာ့ေပးကာ ေျပာင္းလဲေပးေကာင္းေပးရမည္။ ပမာအားျဖင့္ ကားမ်ားမွ ထြက္လာေသာ ကာဘြန္အညစ္အေၾကးမ်ားႏွင့္ ပက္သက္၍ တင္းၾကပ္ေသာစံမ်ား သတ္မွတ္ရမည့္ အျဖစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အျခားျပည္တြင္းေရးကိစၥရပ္မ်ား၌ အေလာတၾကီးေျပာင္းလဲရန္လိုအပ္လာႏုိင္ေသာ္လည္း သူ႔လက္ထက္၌ ဘာမွ်မည္မည္ရရျဖစ္မလာႏုိင္။ ပမာအားျဖင့္ လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ လူမႈဝန္ထမ္းကိစၥမ်ား၌ ျဖစ္သည္။ ယင္းအစီအစဥ္မွာ အစိုးရသစ္ေပၚလာသည့္ အခါမွသာ ျဖစ္လာမည္ဟုလူမ်ားက ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည္။

ႏုိင္ငံျခားေရးမူဝါဒ

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံျခားေရးမူဝါဒသည္ ထင္သာျမင္သာမရွိေသာ္လည္း ပို၍စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းသည္။ သမၼတဘုရွ္ႏွင့္သူ၏ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္တို႔သည္ ဥေရာပတိုက္ႏွင့္ အာရွတိုက္ရွိသူတို႔၏ မဟာမိတ္မ်ားၾကားေကာင္းမြန္ေသာ ဆက္ဆံေရးတံတား ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေနၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ရုိက္စ္သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၌ ယင္းလုပ္ငန္းကို ေရွ႔တန္းမွ ေန၍ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနရေပမည္။ ယင္းတို႔ေဒသတိုက္ၾကီးမ်ား တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာမည့္ကိစၥရပ္မ်ားကို စိတ္ေရာကိုယ္ပါကူညီမည့္သူမွာ ျပင္သစ္သမၼတၾကီး နစ္ကိုးလပ္ဆာကိုဇီျဖစ္သည္။ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံအဓိပတိ အန္ဂ်လာမာကဲလ္ကလည္း အေမရိကန္ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ဆက္ဆံေရးကို ေျပာင္းလဲပစ္လိုမည့္ပုံကို ေတြ႔ေနရသည္။ ဥေရာပ သံတမန္မ်ားေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ အခ်က္တစ္ခုမွာ အေမရိကန္တို႔အေနျဖင့္ ႏုိင္ငံစုံပါဝင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းျဖစ္သည့္ ကုလသမဂၢႏွင့္အတူ ဆက္လက္ၾကိဳးစားအားထုတ္လာမည့္ ကိစၥျဖစ္သည္။ ေျမာက္ကိုးရီးယားႏုိင္ငံ၌ ညဴလက္နက္ျပသာာနာရွင္းလင္းသြားျခင္းေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ အာရွေဒသဆက္ဆံေရး၌ အသီးအပြင့္မ်ားကို ေတ႔ြၾကရသည္။ သို႔ေသာ္ အီရတ္ႏွင့္ အီရန္ျပသာာနာကမူ ႏုိင္ငံျခားေရးမူဝါဒ၌ တစ္သီးတစ္ျခားျဖစ္ေနသည္။ သမၼတဘုရွ္သည္ ယင္းကိစၥကို ရွင္းလင္းေပးခဲ့ရသည္။ ယင္းအရပ္ေဒသ၌ ခန္႔မွန္းေျခအရ တပ္ဖဲြ႔ဝင္တစ္သိန္းခန္႔သာ ခ်ထားရန္ သူသမၼတတာဝန္စြန္႔လႊတ္ခ်ိန္၌ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ေပးရမည္။ ထိုေနရာ၌ တိုးတက္မႈရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ အေျခအေနဆိုးရြားသထက္ဆိုးရြားသည္ျဖစ္ေစ သူ႔အေနႏွင့္ တတ္စြမ္းသေရြ႕ တားဆီးေပးရမည္။ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္၌ ရွိေနေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဝင္ အမတ္မ်ားက ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ေႏြရာသီ၌ ယင္းစစ္ပဲြအဆုံးသတ္ရန္ အားမထုတ္ႏုိင္ခဲ့ေပ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္လည္း ပို၍အင္အားသုံးျပီး ၾကိဳးစားမည့္ပုံလည္း ေပၚမလာႏုိင္ေပ။ ယင္းအဓိပ္ပါယ္မွာ သမၼတဘုရွ္ေနရာကို ဆက္ဆံမည့္ မည္သူမဆို အမ်ိဳးသမီးသမၼတျဖစ္ေစ၊ အမ်ိဳးသားသမၼတျဖစ္ေစ၊ သမၼတျဖစ္လာမည့္ သူ၏ ပထမေလးႏွစ္သက္တမ္းတြင္ အီရတ္ႏုိင္ငံ၏ ျပသာနာသည္ အဆိုးဆံုံးအေမြဆက္ခံရမႈျဖစ္လာသည္။ အီရန္ကိစၥကမူ တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဘုရွ္၏ေနာက္ဆုံးႏွစ္ကာလ၌ သူမည္သို႔ကိုင္တြယ္ခဲ့သနည္း။ သူ႔ကိုင္တြယ္ပုံသည္ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္လာမည္။ ဘုရွ္အစိုးရသည္ ႏုိင္ငံေပါင္းစုံပါဝင္ေသာ သံတမန္ခ်ည္းကပ္နည္းျဖင့္ အျပင္းအထန္ၾကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့သည္။ မည္သို႔မွ်အက်ိဳးျဖစ္မလာ။ ယခုထက္တိုင္ျဖစ္ႏုိင္သည့္ အေျခအေနေပၚမလာ။ ထူးျခားမလာသည့္အတြက္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ သူ႔သေဘာတစ္ခုတည္းႏွင့္ အားထုတ္ရေတာ့မည္။ ယင္းသို႔သာျဖစ္လာပါက သူ႔မဟာမိတ္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးသည္ ထူးျခားစြာေနာက္သို႔ဆုတ္သြားေပလိမ့္မည္။

ပထမသက္တမ္း၌ မိမိသေဘာက်၊ ေနာက္သက္တမ္း၌ မူဝါဒ

အေမရိကန္ျပည္တြင္း၌ပင္ လူအနည္းငယ္ခန္႔က စိတ္ဝင္စားမႈရွိသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးခ်ယ္ပဲြအတြက္ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားျဖင့္ စခန္းသြားေနလိမ့္မည္။ ဒီမိုကရက္တစ္တို႔သည္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ အမတ္အမ်ားစုရထားသည့္ လက္ရွိအေျခအေနကို ေက်ာ္လြန္သြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေပ။

လုပ္ငန္းစဥ္မတူေသာ အဆင့္ႏွစ္ခုကို ျဖတ္ေက်ာ္ရေတာ့မည္။ လာမည့္ႏွစ္၏ ပထမပိုင္းလမ်ား၌ သမၼတေရြးေကာက္ပဲြ ပဏာမအေျခခံအဆင့္အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ဆုံးသြားမည္။ ယင္းကာလေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ မူဝါဒထက္ပုဂၢဳိလ္ေရးရာထိုးႏွက္ခ်က္မ်ားအေၾကာင္းႏွင့္သာ အခ်ိန္ကုန္ဆုံးမည္။ ထို႔ေနာက္ သက္ဆိုင္ရာပါတီက သမၼတေလာင္းအတြက္ ေနာက္ဆုံးေရြးခ်ယ္မႈ အေျဖထြက္လာသည့္အခါ မူဝါဒခ်မွတ္ေရးလည္း ရုပ္လုံးေပၚလာမည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ ပါတီအတြင္း သေဘာတူညီမႈရရွိေစရန္ ၾကိဳးစားေနရ၍ ျဖစ္သည္။ ပါတီတစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကား မတူညီေသာကဲြျပားမႈပုံသ႑ာန္မ်ားကို ပီပီျပင္ျပင္ေတြ႔ၾကရမည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဝင္မ်ားအၾကား၌သာ ယင္းျဖစ္ရပ္ကို ေတြ႔ၾကရျပီး ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီဝင္မ်ားၾကား၌ ေတြ႔ရမည္မဟုတ္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သမၼတဘုရွ္အေနႏွင့္ အခြန္ေကာက္မႈေလ်ာ့ခ်ရန္ ရုပ္သိမ္းရန္လို၍ျဖစ္သည္။ သို႔မွလည္း မဲဆႏၵရွင္မ်ားက ဟီလာရီကလင္တန္ႏွင့္ ဘာရက္အိုဘားမားတို႔ႏွစ္ဦးအျမင္ တူညီမႈမရွိဘဲ မ်ားစြာျခားနားေနေၾကာင္း ေတြ႔ၾကရမည္။ ဟီလာရီကလင္တန္သည္ အိုဘားမားႏွင့္ ယွဥ္ျပိဳင္လွ်င္ အီရတ္ႏုိင္ငံမွ တပ္မ်ားရုပ္သိမ္းရန္ကိစၥကို အလြန္သတိၾကီးစြာထားရန္ႏွင့္ အီရန္ကိစၥအေပၚ၌မူ တင္းမာေသာသေဘာထားရွိေၾကာင္း ျပရမည္။ သို႔ေသာ္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီက ေနာက္ဆုံးအဆင့္သမၼတေလာင္း ေရြးခ်ယ္ျပီးသြားလွ်င္ေရြးေကာက္ပဲြ၌ အႏုိင္ရရန္အတြက္ ပိုမိုကဲြျပားေသာအျမင္မ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ရေတာ့မည္။ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ၏ သမၼတေလာင္းမ်ားသည္လည္း ကိုယ္က်င့္တရား။ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်မႈႏွင့္ လိင္တူခ်င္းလက္ထပ္မႈကိစၥမ်ားအေပၚ အဆုံးအျဖတ္ေပးရမည္။ လာမည့္ေရြးေကာက္ပဲြကာလ မဲဆြယ္ပဲြမ်ား၌ အီရတ္ျပသာနာသည္ အလြန္စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အထူးျခားဆုံးေသာ ကိစၥရပ္မွာ က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈ အေရးျဖစ္ေပသည္။ အကယ္၍ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား၏ တိုက္ခိုက္မႈ ၾကီးၾကီးမားမားတစ္ခုေပၚေပါက္လာပါက လုံျခဳံေရးကိစၥသည္ အဓိကျပသာနာတစ္ခုျဖစ္လာကာ ရီပတ္ဘလီကန္သမၼတေလာင္းက မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ႏုိင္ေကာင္းႏုိင္သြားမည္ျဖစ္၏။ ထုိအခ်ိန္၌ ႏုိင္ငံ၏စီးပြားေရးသည္ ထူးထူးျခားျခားရပ္တန္႔သြားလွ်င္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီသမၼတေလာင္းက အႏုိင္ရသြားႏုိင္သည္။

က်န္းမာေရးသည္ အဓိက

အေမရိကန္ႏုိင္ငံရွိ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက သမၼတေလာင္းကို အဓိကထားေရြးခ်ယ္သည့္ကိစၥမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအေပၚ သေဘာထားျဖစ္သည္။ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက သိလိုၾက၊ ေမးလိုၾကသည္မွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအေပၚ ျပည္ေထာင္စုအစိုးမ်ားထံမွ မည္မွ်ေသာ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈရမည္နည္း။ ဆိုလိုသည္မွာ US$ ဘီလိီယံ ၁၀၀ မွ US$ ဘီလီယံ ၂၀၀ အထိ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက သုံးစြဲမည္ေလာ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ျပည္သူသန္း ၅၀ တို႔သည္ က်န္းမာေရးအတြက္ အာမခံခ်က္ခ်ိဳ႕တဲ့ေနၾကသည္။ ေဆးဝါးကုသမႈ၌ ေထာက္ပံ့ေငြလည္းမရၾက။ က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈလည္း မခံရ။ အကယ္၍ ၾကီးမားေသာ ေရာဂါဘယခံစားရပါကဆိုေသာ ထိတ္လန္႔စိုးရိမ္မႈမ်ားက သူတို႔စိတ္ဝယ္အစဥ္ရွိေနသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အခ်ိန္မီေဆးကုသမႈမရရွိပါက သူတို႔ဘဝပ်က္ဖို႔သာ ရွိေနေတာ့သည္။

ဝန္ခံခ်က္........ဤေဆာင္းပါးကို ေစ်းကြက္ဆိုဒ္မွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။