အျပတ္သားနားလုိလွ်င္ နမ္းလည္းနမ္း၊ ေခြၽးလည္းထြက္

ေမာင္စူးစမ္း

စင္ကာပူစာအုပ္ဆုိင္

စာေရးသူသည္ စင္ကာပူ ေအာ္ ခ်ပ္လမ္း ‘ေဘာ္ဒါ’ စာအုပ္ဆုိင္ရွိ စင္ တစ္စင္ေရွ႕တြင္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိ ဝယ္ရေကာင္းႏုိးႏုိးျဖင့္ ဇေဝဇဝါျဖစ္ေန သည္။ စာအုပ္ထူထူ ခပ္ႀကီးႀကီးၾကား ထဲ တစ္ထြာေတာင္မရွိ၊ အနက္ေရာင္ စာအုပ္ငယ္ငယ္ကေလးက စာေရးသူ အား ‘ျမည္းၾကည့္ေလ’ လုိ႔ဖိတ္ေခၚေန ဘိသကဲ့သုိ႔။ သူ႔ထက္ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းသည့္စာအုပ္ေတြၾကားထဲ စာ ေရးသူအား မ်က္စပစ္ျပေနသျဖင့္ မတ္တပ္ရပ္ရင္းစာအုပ္ကုိျမည္းၾကည့္ လုိက္သည္။

မာတိကာဖတ္ၾကည့္လုိက္က တည္းက စာသားေတြကအေတာ္ ‘မုိက္’ ေနသျဖင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေလွ်ာက္ဖတ္ၾကည့္မိသည္။ စကားလုံး ေတြက အေတာ္ေျပာင္ေျမာက္သည္။ စူးစူးရဲရဲျဖစ္သည္၊ တစ္တစ္ခြခြျဖစ္ သည္၊ ဒိန္းခနဲ၊ ခြပ္ခနဲ ဦးေႏွာက္ကုိ ပစ္သည္၊ မ်က္လုံးျပဴးျပဴးသြားသည္။ ပညာတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္းမဟုတ္။ ေခြၽးမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္းျဖစ္သည္။ ဘာေျပာပါလိမ့္ဟု စာေရးသူ၏သိလုိ စိတ္ကုိဆြလုိက္သည္။ ျမန္မာေတြေျပာ ေလ့ရွိေသာ ‘ေသြးႏွင့္ေခြၽးႏွင့္ရင္းႏွီး သည္’ ဆုိေသာစကားကုိ သြားသတိရ မိလုိက္သည္။

ပညာေခတ္တြင္ စီးပြားေရးဘိဇ နက္လုပ္လွ်င္ ပညာေရးအေရးႀကီး သည္ဟုေျပာသံၾကားေနရစဥ္၌ ‘ေခြၽး ၌ ရင္းႏွီးပါ၊ ပညာေရး၌ မရင္းႏွီးနဲ႔’ (invest in perspiration, not education) ဟု လမ္းၫႊန္သံကုိၾကားမိ လုိက္သျဖင့္ အံ့ဩသြားသည္။ ေခြၽး တြင္ ရင္းႏွီးခုိင္းထားသျဖင့္ ကာယ အလုပ္သမားအေၾကာင္းေပပဲလားဟု ေတြးထင္လုိက္သည္၊ မဟုတ္ေပ။ စြန္႔ ဦးတီထြင္သူအေၾကာင္းျဖစ္သည္။

က်မ္းရွင္ကေရာ့ဘ္ရြမ္းျဖစ္ သည္။ ေဘာလုံးအသင္းနည္းျပလုိ ဘိ ဇနက္နည္းျပျဖစ္သည္။ နည္းျပမွာမွ စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔ကိုေလ့က်င့္ေပး ေသာ နည္းျပျဖစ္သည္။ သူကစာအုပ္ မိတ္ဆက္ခန္းကစၿပီး နည္းလမ္းတုိ႔ျဖင့္ လွန္႔သည္။ ဥပမာ-’တစ္ခုခုအသစ္ အဆန္းျပဳလုပ္ပါ၊ သုိ႔တည္းမဟုတ္ အေဟာင္းတစ္ခုခုကုိကုိင္တြယ္ပါ’ ဟု ေျပာပုံမ်ဳိး။

မီဒီယာ စန္းတင္ျခင္း

ေရာ့ဘ္ရြမ္းက tackle something old ဟူ၍သုံးႏႈန္းထားသျဖင့္ tackleဆုိေသာေဝါဟာရ၏အဓိပၸာယ္ တုိ႔ကုိ ရွာၾကည့္သည္။ (၁) ကုိင္တြယ္ သည္၊ အေရးယူသည္၊ (၂) တစ္ဖက္ လူ ေဘာလုံးသယ္လာသည္ကို ဝင္လု သည္၊ ေဘာလုံးသယ္လာသူကုိ လုိက္ ဖမ္းသည္၊ (၃)ဆုိင္ရွင္းသည္၊ ဖ်က္ ထုတ္သည္၊ ဝင္လုံးသည္၊ အဝင္၊ အလု၊ အဖမ္းေကာင္းသည္ စသည္ ျဖင့္အဓိပၸာယ္ေတြမ်ဳိးစုံကုိေတြ႕သည္။ ဤအဓိပၸာယ္တုိ႔အတုိင္းဆုိလွ်င္ အေဟာင္းသည္ သက္သာစရာမရွိ ေပ၊ အေတာ္ခံရမည္။

စာေရးသူ စိတ္အဝင္စားဆုံး အလွန္႔မွာ စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔ အေၾကာင္းကုိ မီဒီယာတုိ႔ကစန္းတင္ ျခင္းအား အေလးမမူ၊ ဂ႐ုမစုိက္ရန္ ႏႈိး ေဆာ္ထားေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။ disregard media hype about entrepreneurs ဟု ေရးသည္။ ဤ သုိ႔လွန္႔ရာ၌ ေမးခြန္းတစ္ပုဒ္ေမးသည္။ ‘စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔သည္ အထူးစပါယ္ ရွယ္လူေတြလား’ ဟူ၍ေမးသည္။ ‘ဟုတ္သည္၊ ရက္စ္’ ဟု ေျဖျငားအံ့။ မွားသည္ဟု လွန္႔သူကေျပာသည္။

စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔သည္ စပါယ္ ရွယ္လူသားေတြမဟုတ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ မီဒီယာတို႔က စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔ အေၾကာင္းကုိ ဇာတ္လမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးဖြဲ႕ ႏြဲ႕ေရးၾကသည္။ စြန္႔ဦးတီထြင္သူတုိ႔ သည္ ထူးျခားေသာပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္ဟန္ ေရးသည္။ အျခားလူသားေလာကမွ အုပ္သင္းခြဲထြက္သူေတြျဖစ္ဟန္ ပုံ ေျပာသည္။ မီဒီယာတုိိ႔သည္ စြန္႔ဦးတီ ထြင္သူအား ငယ္စဥ္ကပင္ ႀကိဳးစား ေအာင္ျမင္သူေတြအျဖစ္ ဇာတ္လမ္း ဖြဲ႕လုိသည္။ ေႏြရာသီ၌ ေက်ာင္းသား ခ်င္း ေရခဲေရေရာင္းသည္၊ ငယ္စဥ္ ကပင္ ႀကံရည္ဖန္ရည္ရွိၿပီး ကိတ္မုန္႔ ဖုတ္ၿပီး သူငယ္ခ်င္းတုိ႔၏မိဘမ်ားထံ လည္ေရာင္းသည္။

မီဒီယာတုိ႔ကေျပာေသာ ပုံျပင္တုိ႔ သည္ အေကာင္းေတြခ်ည္းျဖစ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အစစ္အမွန္ေတြ မဟုတ္ဘဲ ဒ႑ာရီေတြျဖစ္သည္။ က်မ္းရွင္က မီဒီယာတို႔က စန္းတင္ ေသာပုံျပင္တုိ႔ကုိ သူမဖတ္ဟုေျပာျပ သည္။

အနမ္းႏွင့္လူအစစ္

စာအုပ္ဆုိင္၌ စာျမည္းၾကည့္ သည့္အခါ လူတို႔သည္ မာတိကာမွ စ၍ ျမည္းၾကည့္ေလ့ရွိသည္။ အခန္း ေတြကစုံသည္။ ထုိအထဲ လူငွားျခင္း အေၾကာင္းလည္း က႑တစ္ရပ္အျဖစ္ ပါသည္။ ေခါင္းစဥ္ကရဲသည္။ ‘နဂုိစိတ္ ရင္း၊ ပင္ကုိစ႐ုိက္အတြက္ ငွားပါ၊ အရည္အခ်င္းအတြက္ မငွားပါနဲ႔’ ဟု ေျပာင္ေျပာင္ေျမာက္ေျမာက္ေရးထား သည္။ hire temperament, not qualification ဟုဆုိထားသည္။ လူ ငွားလွ်င္ လုပ္ရည္ကုိင္ရည္အရည္ အခ်င္းကုိ ၾကည့္ေလ့ၾကည့္ထရွိၾကရာ ယခုအရည္အခ်င္းထက္ နဂုိစိတ္ရင္း ကုိအေလးေပးထားသည့္အတြက္ ‘တစ္မ်ဳိးပါလား’ ဟု စာေရးသူစိတ္ထဲ ခ်က္ခ်င္းခံစားမိလုိက္သည္။ သမား ႐ုိးက် ေရွး႐ုိးအေတြးမဟုတ္မွန္းေတာ့ သတိထားမိလုိက္သည္။

‘အနမ္း’ အခန္းလည္းပါသည္။ ဤအနမ္းကိုလည္း စာလုံးႀကီး KISS ျဖင့္ ေရးသားထားသျဖင့္ အနမ္းကုိ အေတာ္အေလးေပးထားပုံရသည္။ က်မ္းရွင္က ဘယ္သူ႔ကုိမွ နမ္းခုိင္းသည္ မဟုတ္။ ကိန္းဂဏန္းတုိ႔ကို နမ္းခုိင္း ျခင္းျဖစ္သည္။ KISS the numbers ဟု ဆုိသည္။ ကိန္းဂဏန္းတုိ႔ကုိနမ္း ခုိင္းကတည္းက စြန္႔ဦးတီထြင္သူသည္ စာရင္းဇယားတို႔အေပၚ အေတာ္ခ်စ္ ျမတ္ႏုိးရမည္ဟုဆုိလုိေၾကာင္းသေဘာ ေပါက္လုိက္သည္။ စာရင္းဇယားတို႔ကုိ အဘယ္ပုံ ခ်စ္ျမတ္ႏုိးရမည္ကုိသက္ ဆုိင္ရာအခန္း၌ အက်ယ္ရွင္းျပထား ပါလိမ့္မည္။

အျခား စူးရဲသည့္ေခါင္းစဥ္တစ္ခု ကလည္း စာေရးသူဦးေႏွာက္ထဲမီးႏွင့္ ပစ္သြင္းသလုိျဖစ္သြားသည္။ ‘လူစစ္၊ လူမွန္ျဖစ္ပါေစ၊ ဘိဇနက္လူ မျဖစ္ပါ ေစႏွင့္’ တဲ့။ be a real person, not a business person ဟုဆုိ ထားသည္။ ‘ဘယ့္ႏွယ့္လဲဗ်ာ၊ ဘိဇ နက္လုပ္သူကုိ ဘိဇနက္လူမျဖစ္ေစဖုိ႔ ဘာ့ေၾကာင့္မ်ား သတိေပးရပါသလဲ၊ တကယ့္လူႏွင့္ ဘိဇနက္လူ ဘာမ်ား ျခားနားလုိ႔လဲ’ စသည္ျဖင့္ ေမးခြန္းေတြ ေမးၾကည့္မိသည္။

စြန္႔ဦးတီထြင္သူသည္ အနက္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိမႈအရ စြန္႔ရဲသူျဖစ္၍ မိုက္ရသည္။ စြန္႔ဦးတီထြင္သူ အေၾကာင္းေရးသူ သုိ႔မဟုတ္ စြန္႔ဦး တီထြင္သူတုိ႔ကုိ နည္းျပလုပ္သူက ပုိၿပီး မုိက္ျပရသည္။ ၾကည့္ေလ၊ သူ၏ စကားခ်ီးက ‘လာပါ၊ ဝန္ခံပါ’ တဲ့။ ဘာ ကုိ ဝန္ခံရမွန္းမသိ၍ ဆက္ဖတ္ၾကည့္ ရာ ‘စြန္႔ဦးတီထြင္သူ ျဖစ္ရမည္ဆုိေသာ အုိင္ဒီယာသည္လည္းေကာင္း၊ မိမိ သည္ပင္လွ်င္ မိမိေဘာ့စ္ျဖစ္ရမည္ဆုိ ေသာ အုိင္ဒီယာသည္လည္းေကာင္း အျပတ္သားနားသည္’ ဟု ေရးသား ထားသည္။

cool လုိ႔ သုံးႏႈန္းထားသျဖင့္ စကားအဆက္အစပ္ကုိၾကည့္ၿပီး လူ ငယ္ေတြေျပာေသာ ဗန္းစကား ‘အျပတ္သားနားတယ္’ ဆုိေသာ အနက္အဓိပၸာယ္ကုိယူ၍ နားလည္ လုိက္ရသည္။ ကုိယ္ပုိင္လုပ္ငန္းထူ ေထာင္သည္ဆုိသည္မွာ ေခတ္စားေန ေသာေကာ္ပုိရိတ္ဘိဇနက္မွ လမ္းခြဲ ထြက္ရျခင္းျဖစ္၍ အျပတ္သားနား သည္ဟုဆုိႏုိင္သည္။ ကုိယ္ပုိင္ လုပ္ငန္းလုပ္ျခင္းသည္ ‘မိမိသည္ပင္ မိမိေဘာ့စ္-your own boss ‘ ျပဳျခင္း ျဖစ္၍ အျပတ္သားနားသည္လုိ႔လည္း ဆုိႏုိင္ပုံရသည္။

သုိ႔ျဖင့္ စာေရးသူသည္ စာအုပ္ ၏မာတိကာကုိ လွန္ေလွာၾကည့္ၿပီး ေနာက္ စာအုပ္အပုိဖုံး ေနာက္ေက်ာ ႏွင့္ အတြင္းေခါက္ခ်ဳိးတုိ႔တြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ စာအုပ္ေဝဖန္ခ်က္အတုိ အထြာတုိ႔ကုိဖတ္ၾကည့္သည္။ စာအုပ္ ေဝဖန္သူတုိ႔ကလည္း က်မ္းရွင္ ေလာက္ပင္မုိက္သည္၊ ရဲသည္။ ‘ကုိယ့္ ေဘာ့စ္ကုိ ထုတ္ပစ္ၿပီး ကုိယ့္လုပ္ငန္း ကုိယ္လုပ္ခ်င္လွ်င္ ဒီစာအုပ္ကုိဖတ္ ပါ’ ဟုေရးထားသည္။ ကုိယ့္ဒူးကုိယ္ ခြၽန္လုိလွ်င္ ေဘာ့စ္ႏွင့္လမ္းခြဲရမည္ ဟုဆုိလုိဟန္ တူသည္။ စာအုပ္ေဝဖန္ သူအျခားတစ္ဦးက ‘ဤစာအုပ္သည္ စည္းမ်ဥ္းတုိ႔ကုိ ဘယ္ေနရာမွာ ခ်ဳိး ေဖာက္ရမည္နည္းဟု နည္းလမ္းႏွင့္ လမ္းၫႊြန္ေတြ ျပထားသည္’ ဟုေရး သားသည္။

ဒါနဲ႔ပဲ စာျမည္းၿပီး စာေရးသူ လည္း ေရာ့ဘ္ရြမ္းေရးသည့္ The Rules of Entrepreneurships စာအုပ္ကုိ မုိက္လုိ၍ဝယ္လုိက္သည္။